COVID-19 gıda ve içecek sektöründe dış ticareti nasıl etkiledi?

Mart ayında ülkemizdeki ilk COVID-19 vakaları tespit edilmiş ve hem sosyal hayatı hem de ekonomiyi etkileyen geniş çaplı önlemler alınmaya başlanmıştır. Aynı dönemde dünyada da önlem ve kısıtlamalar hızlanmış, ticaret yasakları ve seyahat kısıtlamaları uygulamaları devreye alınmıştır.

Mart ayına ait rakamların COVID-19 salgını etkilerini henüz yansıtmadığı görülmektedir. Bununla birlikte salgının tarım ve gıda sektörü ve tedarik süreçleri üzerindeki etkisinin izlenmesi hem alınacak tedbirler hem de uluslararası ticarette oluşacak fırsatlar açısından önemlidir.

İthalat ve ihracatta öne çıkan ürünler

İhracat, 2020 yılı ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre %16,6 oranında artarken ithalat ise %26,9 oranında artış gösterdi. Aynı dönemde sektörün üç aylık dış ticaret dengesi ise %6,1 oranında azalarak 1,3 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Mart ayında ihracat, 2019 yılı Mart ayına göre %15,5 oranında artarak 1,75 milyar dolara; ithalat ise %3,9 oranında artarak 1,27 milyar dolara yükseldi. İhracat birim değeri 2020 yılının Mart ayında bir önceki yılın aynı dönemi ile neredeyse aynı seviyede 1.048 dolar/ton olarak gerçekleşirken; ithalat birim değeri %2,1 oranında artarak 495 dolar/ton olarak gerçekleşti.

2020 yılı ilk çeyreğinde ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Fındık İçi, Un ve Makarna olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %15’ini oluşturdu. Toplam ithalatın yaklaşık %18’ini oluşturan ve en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Ekmeklik Buğday, Dane Mısır ve Ayçiçeği oldu.

İthalatın yarısı 3 sektörden geldi

2020 yılı ilk çeyreğindeki dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde, en çok ihracat yapan sektörler Sert Kabuklu Meyveler, Şeker ve Şekerli Mamuller ve Yaş Meyve ve Sektörleri olarak sıralandı. Toplam ihracatın %31’i bu üç sektör tarafından gerçekleştirildi.

İthalatta ise Hayvan Yemi, Bitkisel Yağ ve Hububat Ticareti sektörleri 2020 yılı ilk çeyreğinde en çok ithalatı gerçekleştiren sektörler oldu. Toplam ithalatın yarısı bu üç sektör tarafından yapıldı.

Geçtiğimiz yıla göre ihracatını en fazla arttıran sektörler

2020 yılı ilk çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektör 166 milyon dolar ile Sert Kabuklu Meyveler Sektörü olurken, bu sektörü 134 milyon dolar ile Yaş Meyve Sektörü ve 123 milyon dolar ile Bitkisel Yağ Sektörü izledi. 2020 yılında neredeyse tüm sektörler geçen yılın ilk çeyreğine göre ihracatlarını arttırırken İşlenmiş Et, Süt ve Süt Ürünleri, Balıkçılık ve Su Ürünleri, Tütün ve Mamulleri, Yumurtacılık ve Un Sektörleri ihracatında ise düşüş yaşandı.

Geçen yıla göre ithalatı en çok artan sektörler ise 121 milyon dolar ile Sert Kabuklu Meyveler, 111 milyon dolar ile Makarna ve 107 milyon dolar ile Baklagil Sektörü olarak sıralandı. Önceki yıla kıyasla Sert Kabuklu Meyveler Sektörü ithalatı %150, Makarna Sektörü ithalatı %192, Baklagil Sektörü ithalatı ise %233 artış gösterdi.

Dış ticarette öne çıkan ülkeler

2020 yılı ilk çeyreğine ait dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız ilk üç ülke 675 milyon dolar ile Irak, 391 milyon dolar ile Almanya ve 287 milyon dolar ile Rusya şeklinde sıralandı. Bu 3 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın %26’sını oluşturdu. Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, tavuk eti, konserve domates; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve fındık püresi; Rusya içinse mandalina, domates ve limon oldu.

Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde en fazla ithalat yaptığımız ülkeler 807 milyon dolar ile Rusya, 254 milyon dolar ile Ukrayna ve 218 milyon dolar ile ABD oldu. Rusya’dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday ve ayçiçeği olurken; Ukrayna’dan soya fasulyesi, dane mısır, buğday; ABD’den yapılan ithalatta ise ceviz ve badem içi ürünleri öne çıktı.

Mart ayında gıda ve içecek sektöründe en fazla ithalat ve ihracat yapılan ülkelerde önemli bir değişime rastlanmadı.