AVM'ler açılacak mı?

Türkiye'deki 436 alışveriş merkezinin yüzde 80'i bir buçuk aydır salgın nedeniyle kapalı.

Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği, 11 Mayıs'tan itibaren AVM'lerin kademeli olarak açılabileceğini gündeme taşıdı. Peki salgın geçti mi? Perakendeciler ne diyor? Bilim Kurulu üyeleri Olur' verir mi? Hangi şartlar da açılabilir?

Hürriyet gazetesinden Fulya Soybaş'ın haberinde uzmanlar yanıtladı.  

"KADEMELİ OLARAK AÇILMASINA HAZIRIZ" 

Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş, bakanlık ile istişare halinde olduklarını, Bilim Kurulu'nun onaylamasi ve perakendecilerin de yüzde 51'inin talep etmesi durumunda AVM'lerin kademeli olarak açılabileceğini söylüyor.

Altaş "Bu durum her AVM için geçerli değil. Bazı perakendeciler 'Burada başarı sağlayamayız' diyor. Yani, talep gelmeyen yeri zorla açalım demiyoruz. Açılma kararı önce küçük illerde denenebilir. Vakaların daha az olduğu yerlerde. Her koşulda, birinci şartımız Bilim Kurulu'nun onay vermesi. Sinema, restoran, çocuk oyun alanlarının açılması ise söz konusu değil. Buralar, İçişleri Bakanlığı genelgesi ile açılabilirler" diyor.

"ÇALIŞANLAR İŞBAŞI YAPMAK İSTİYOR"

Perakendecilerden çok çalışanların işbaşı yapmak istediklerini belirten Altaş, "İlk başta onlar 'Aman kapatın' diyorlardı. Şimdi de 'Açılsın, işimiz olsun' denilmeye başlandı. Yanlış anlaşılmasın. İstihdam kaybımız yok. Birçok işletme kısa çalışma ödeneği alıyor. Örneğin bizdeki taşeronlar; temizlik işleri, güvenlik, onlara ödüyoruz. Kısa çalışma ödeneği alamayan bazı işletmelere de biz yardımcı oluyoruz. Ancak durumu fırsata çevirmek isteyen 'kötü' niyetli işletmeler her sektörde olduğu gibi bizde de var. Endişe buradan kaynaklı” diyor.

"HERKESİN ATEŞİ ÖLÇÜLECEK"

Altaş, AVM'lerin açılması halinde alınacak önlemleri ise şöyle sıralıyor:

- Belli noktalardan, belli sayı ve mesafede giriş sağlanacak.

- Giren herkesin ateși ya ateşölçerle ya da termal kameralarla tespit edilecek.

- Maskesiz girmek yasak olacak.

- Ortak alanların dezenfektasyonu ve tuvaletlerin temizliği için ekstra önlemler alınacak.

- Her noktada el dezenfektanları olacak.

- Çıkışlar yine tek yönlü olacak. 

"EN UFAK GEVŞEME SIKINTI YARATIR"

Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Ateş Kara: "Son 3-4 günlük rakamlara bakarak iyiye gittiğimizi ve tepe noktasından aşağı inmeye başladığımızı söyleyebiliriz. Tedbirlerde en ufak bir gevşeme, duraksama ya da ihmal ise tabloyu tersine döndürebilir. Net konuşabilmek için mayıs ayında konuyu tekrar masaya yatırmak gerekir. O dönemdeki vaka ve kayıp sayılarını görmek şart. Çünkü asemptomatik dediğimiz, yani taşıyıcı olmasına rağmen hiçbir belirti göstermeyen hastalar da aramızda. Bir karar almadan önce tüm bunlar düşünülmeli. Aceleci davranılmamalı."

"SOSYAL MESAFE KURALLARI GEÇERLİ OLMALI" 

Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Ateş Kara şöyle devam ediyor: "AVM'ler açılırsa insanlarımızın da bilinçli davranması gerekiyor. Maske takmak ve sosyal mesafe kurah çok önemli. Ayrıca, AVM'ler de sıkı önlemler almalı. Örneğin AVM içine ne kadar temiz hava verilecek? Klimalar temiz mi? Filtreleme sistemleri nasıl çahşıyor? İçeride insan yoğunluğu ne kadar olacak? Tüm bunların hesabını yapmadan 'Haydi açalım' diyemeyiz. Belki bölgesel anlamda kararlar almak daha doğru olur. Mesela, ben Niksarlıyım. Vaka sayısı az. Nüfusa uyumlu. Enfekte olanlar karantinada. Bu tarz yerlerde denendikten sonra büyükşehirlere modelleme yapılabilir." 

"AVM'LER AÇILSA DA 90 GÜN KİRA ÖDEYEMEYİZ" 

Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel ise Sağlık Bakanlığı, Bilim Kurulu ve sonrasında da Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın kararını beklediklerini belirtiyor ve “Kafamızda öyle net bir tarih yok. Yarın karar çıkar, 'Açılabilirsiniz' denirse ve ticari koşullar uygun olursa çalışmalara başlarız" diyor.

"GİREN MÜŞTERİ KISITLI OLACAK"

'Nedir bu ticari koşullar?' diye soruyorum. Öncel net: “AVM'ler açılsa da 90 gün kira ödeyemeyiz." 

Öncel, AVM'ler açılsa bile içeri giren müşteri sayısının çok kısıtlı olacağını belirterek “Maliyetler ciddi oranda yükseldi. Perakendeci ekstra borç yükünün altında. Dolayısıyla kira ve ortak giderleri ödeyebilmek mümkün değil. 3 ay kirasız, 1 yıl boyunca kontrat değil ciro kirası, genel giderlerin şeffaflaşması ve kısa çalışma ödeneğinin devam etmesi koşuluyla yeniden mağazalar açılabilir. Aksi zor. Zira açtık diyelim, bakalım tüketici gelecek mi? O ortam olacak mı?" diyor. 

"AVM'LERİN AÇILMASI KOŞULLARA BAĞLI" 

Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü de benzer görüşte. Normalleşmeye adım atabilmek için mayıs ayında gelinen noktayı görmek şart. Özlü, “AVM'lerde bir yığılma olması, sosyal mesafe kurallarına uyulmaması, hijyen ihlali sıkıntılı süreçler yaşanmasına sebep olur" diyerek şöyle devam ediyor:

"Maskesiz girilmez. Kalabalağın önlenmesi adına sırayla insan alınır. Mesela 5 kişi 5 kişi. Çalışma saatleri azaltılır. Ortak kullanım alanları, kapı kolları, tuvaletler, marketlerde kullanılan arabalar sık temizlenir, dezenfekte edilir. Girenlere tek kullanımhk eldivenler dağıtılır. Sandalye, masalar aralıklarla yerleştirilir. Her yere dezenfektan konulur. Tüm bu koşulların sağlanması, insanlarımızın da kurallara riayet etmesi halinde AVM'ler açılabilir. Bir tarih vermek mümkün değildir."

"SALGINDA İNİŞ SÜRECİ BAŞLADI"

Özlü, genel itibarıyla zirveyi tamamladığımızı söylüyor. 11 Nisan itibarıyla en yüksek vaka sayısının görüldüğünü, sonrasında ise durağanlaşmaya girildiğini belirten Özlü, “Tedbirlerde gevşeme olursa bu eğri tekrar yukarıya doğru devam da edebilir. Salgın kontrol altına alınana kadar tedbirli olmak şart" diyor.

Özlü'nün AVM yöneticilerine bir de uyarısı var: "Klima konusu hassas. Zira klimalar genellikle oda havasını alıp, soğutup içeri verirler. İçerideki havayı, taze havayla değiştirmezler. O nedenle taze hava vermeye, klimalarda kullanılan filtrelerinin kaliteli olmasına özen gösterilmeli."