Döngüsel Dönüşüm
Ulvi Taşkın yazdı...
26 Mart 2025 - 09:56
Döngüsel ekonomi modeli, modern toplumların bugün karşı karşıya olduğu zorluklara somut yanıtlar ve çözümler sunabilen en yeterli ve etkili ekonomik işleyiş modeli olarak, aynı anda hem politikacılar, hem akademisyenler, hem iş dünyası, hem meslek grupları hem de sivil toplum örgütleri tarafından giderek daha fazla öne çıkarılıyor. İklim değişikliği ve bunun sonuçları, çevre üzerindeki olumsuz etkileri (tükenme, kirlenme, doğal kaynakların yok olması, biyolojik çeşitliliğin kaybolması) gibi zorluklar, egemen doğrusal ekonomik model mantığına göre yapılandırılmış insan faaliyetlerinin sorumluluğundadır. Avrupa Birliği , ekonomik ilişkilerin doğrusal modelden dairesel modele kademeli olarak dönüşümünü teşvik etmek ve kolaylaştıracak koşulları sağlamak amacıyla 2015 yılında Döngüsel Ekonomi Eylem Planı'nı benimsedi .
Döngüsel ekonomi, ürünlerin yaşam döngüsünü uzatmayı amaçlayan bir modeldir . Pratikte bu, mevcut malzeme ve ürünlerin mümkün olduğu kadar uzun süre paylaşılması, ödünç alınması, yeniden kullanılması, onarılması ve geri dönüştürülmesi anlamına gelir.Bir ürün kullanım ömrünü tamamladığında, ürünün yapıldığı malzemeler başka şekillerde kullanılmaya devam edilebilir. Bu, tekrar tekrar yapılabilir ve israf en aza indirilir.
Dairesel ekonomi kavramı, hammaddelerin kullanıldığı, bunlardan bir şeyler yaratıldığı, tüketildiği ve artıkların atıldığı geleneksel doğrusal modelin aksine oluşturulmuştur. Bu model, büyük miktarda ucuz ve ulaşılabilir malzeme ve enerji kaynaklarına dayanmaktadır.
Geleneksel modelin bir parçası da, cihazlara kusurlar eklemek ve böylece belirli bir tarihte veya belirli sayıda çevrimden sonra çalışmayı durdurmaları ve tüketicilerin yenilerini satın almaya zorlanmasıdır. Avrupa Parlamentosu, kaynak israfına yol açan bu uygulamaya karşı çıkıyor.
Dairesel ekonomiye geçişin faydaları nelerdir?
Çevre koruma
Ürünlerin yeniden kullanılması ve geri dönüştürülmesi, doğal kaynakların çıkarılması ihtiyacını azaltır ve biyolojik çeşitliliği tehdit eden ekosistemlere verilen zararı sınırlar .
Döngüsel ekonomi aynı zamanda sera gazı emisyonlarının azaltılmasına da katkı sağlıyor .Daha verimli ve sürdürülebilir ürünler tasarlamak enerji ve diğer kaynakların tüketimini sınırlamaya yardımcı olacaktır. Bir ürünün çevresel etkisinin %80'den fazlasının ilk tasarım aşamasında belirlendiği tahmin ediliyor.
Tekrar kullanılabilen, iyileştirilebilen ve onarılabilen güvenilir ürünlere geçiş yapılması daha az atık oluşmasını sağlayacaktır.
Ambalajlama giderek daha büyük bir sorun haline geliyor; her Avrupalı yılda yaklaşık 190 kg ambalaj atığı üretiyor . Ambalaj tasarımının iyileştirilmesi, yeniden kullanım ve geri dönüşümün teşvik edilmesiyle ilişkilendirilmelidir.
Hammaddeye olan bağımlılığın azaltılması
Dünya nüfusu artıyor ve bu durum hammaddeye olan talebin de artmasına neden oluyor. Ancak hammadde çıkarımı doğal sınırlamalarla karşı karşıyadır.
Birçok AB ülkesinde yeterli hammadde bulunmuyor. Eurostat verilerine göre 2022 yılında her Avrupalı 14,9 ton hammadde tüketti. 2023 yılında AB'den yapılan hammadde ithalat ve ihracatının toplam miktarı 165 milyar oldu. euro. AB, ihracatından daha fazla ithalat yapmaya devam ediyor ve bu durum 29 milyar avroluk dış ticaret açığına yansıyor. euro. Hammaddelerin geri dönüştürülmesi, bunların tedarikiyle ilişkili riskleri azaltır; AB, küresel krizlere, fiyat değişimlerine ve jeopolitik baskılara daha az bağımlı hale gelir. Bu durum, iklim hedeflerine ulaşmayı sağlayacak teknolojilerin geliştirilmesinde ihtiyaç duyulan piller ve elektrik motorları gibi temel hammaddeler için özellikle geçerlidir .
İş yaratma ve maliyet tasarrufu
Kaynakların etkin kullanımı, ekonominin rekabet gücünün artırılması, büyüme için gerekli koşulların yaratılması ve yeni istihdam yaratılması açısından büyük önem taşıyor. Tahminlere göre, döngüsel ekonomiye geçiş 2030 yılına kadar AB'de 700.000 kişiye istihdam sağlayabilir .Ürün ve malzemelerin çoklu kullanıma ve geri dönüşüme olanak verecek şekilde tasarlanması, ekonominin farklı sektörlerinde inovasyonu teşvik edecektir.Tüketiciler ayrıca daha sürdürülebilir ve ekonomik ürünlere erişebilecek, bu da uzun vadede maliyet tasarrufu sağlayacak ve yaşam kalitelerini artıracaktır.
Geri dönüşüm değil, döngüsel dönüşüm şart!
2 milyar ton atık üretiyoruz ve sadece geri dönüştürmek yetmiyor.
Bir ürünü istiyoruz, dünyanın bir köşesinde üretiyoruz, taşıyoruz ve sonra atıyoruz. Bu döngü kırılmalı, sürdürülebilirlik gerçek bir dönüşümle mümkün.
Çözüm: Atmak değil, döngüye sokmak. İşte 10 adımda döngüsel ekonomi:
Reconnect – Doğayla ve ihtiyaçla bağ kur
Refuse – Gereksizi reddet
Rethink – Farklı düşün
Reduce – Azalt
Reuse – Yeniden kullan
Repair – Onar
Refurbish – Yenile
Remanufacture – Tekrar üret
Repurpose – Amacını değiştir
Recycle & Recover – En son çare: geri dönüştür
Döngüsel ekonomi, ürünlerin yaşam döngüsünü uzatmayı amaçlayan bir modeldir . Pratikte bu, mevcut malzeme ve ürünlerin mümkün olduğu kadar uzun süre paylaşılması, ödünç alınması, yeniden kullanılması, onarılması ve geri dönüştürülmesi anlamına gelir.Bir ürün kullanım ömrünü tamamladığında, ürünün yapıldığı malzemeler başka şekillerde kullanılmaya devam edilebilir. Bu, tekrar tekrar yapılabilir ve israf en aza indirilir.
Dairesel ekonomi kavramı, hammaddelerin kullanıldığı, bunlardan bir şeyler yaratıldığı, tüketildiği ve artıkların atıldığı geleneksel doğrusal modelin aksine oluşturulmuştur. Bu model, büyük miktarda ucuz ve ulaşılabilir malzeme ve enerji kaynaklarına dayanmaktadır.
Geleneksel modelin bir parçası da, cihazlara kusurlar eklemek ve böylece belirli bir tarihte veya belirli sayıda çevrimden sonra çalışmayı durdurmaları ve tüketicilerin yenilerini satın almaya zorlanmasıdır. Avrupa Parlamentosu, kaynak israfına yol açan bu uygulamaya karşı çıkıyor.
Dairesel ekonomiye geçişin faydaları nelerdir?
Çevre koruma
Ürünlerin yeniden kullanılması ve geri dönüştürülmesi, doğal kaynakların çıkarılması ihtiyacını azaltır ve biyolojik çeşitliliği tehdit eden ekosistemlere verilen zararı sınırlar .
Döngüsel ekonomi aynı zamanda sera gazı emisyonlarının azaltılmasına da katkı sağlıyor .Daha verimli ve sürdürülebilir ürünler tasarlamak enerji ve diğer kaynakların tüketimini sınırlamaya yardımcı olacaktır. Bir ürünün çevresel etkisinin %80'den fazlasının ilk tasarım aşamasında belirlendiği tahmin ediliyor.
Tekrar kullanılabilen, iyileştirilebilen ve onarılabilen güvenilir ürünlere geçiş yapılması daha az atık oluşmasını sağlayacaktır.
Ambalajlama giderek daha büyük bir sorun haline geliyor; her Avrupalı yılda yaklaşık 190 kg ambalaj atığı üretiyor . Ambalaj tasarımının iyileştirilmesi, yeniden kullanım ve geri dönüşümün teşvik edilmesiyle ilişkilendirilmelidir.
Hammaddeye olan bağımlılığın azaltılması
Dünya nüfusu artıyor ve bu durum hammaddeye olan talebin de artmasına neden oluyor. Ancak hammadde çıkarımı doğal sınırlamalarla karşı karşıyadır.
Birçok AB ülkesinde yeterli hammadde bulunmuyor. Eurostat verilerine göre 2022 yılında her Avrupalı 14,9 ton hammadde tüketti. 2023 yılında AB'den yapılan hammadde ithalat ve ihracatının toplam miktarı 165 milyar oldu. euro. AB, ihracatından daha fazla ithalat yapmaya devam ediyor ve bu durum 29 milyar avroluk dış ticaret açığına yansıyor. euro. Hammaddelerin geri dönüştürülmesi, bunların tedarikiyle ilişkili riskleri azaltır; AB, küresel krizlere, fiyat değişimlerine ve jeopolitik baskılara daha az bağımlı hale gelir. Bu durum, iklim hedeflerine ulaşmayı sağlayacak teknolojilerin geliştirilmesinde ihtiyaç duyulan piller ve elektrik motorları gibi temel hammaddeler için özellikle geçerlidir .
İş yaratma ve maliyet tasarrufu
Kaynakların etkin kullanımı, ekonominin rekabet gücünün artırılması, büyüme için gerekli koşulların yaratılması ve yeni istihdam yaratılması açısından büyük önem taşıyor. Tahminlere göre, döngüsel ekonomiye geçiş 2030 yılına kadar AB'de 700.000 kişiye istihdam sağlayabilir .Ürün ve malzemelerin çoklu kullanıma ve geri dönüşüme olanak verecek şekilde tasarlanması, ekonominin farklı sektörlerinde inovasyonu teşvik edecektir.Tüketiciler ayrıca daha sürdürülebilir ve ekonomik ürünlere erişebilecek, bu da uzun vadede maliyet tasarrufu sağlayacak ve yaşam kalitelerini artıracaktır.
Geri dönüşüm değil, döngüsel dönüşüm şart!
2 milyar ton atık üretiyoruz ve sadece geri dönüştürmek yetmiyor.
Bir ürünü istiyoruz, dünyanın bir köşesinde üretiyoruz, taşıyoruz ve sonra atıyoruz. Bu döngü kırılmalı, sürdürülebilirlik gerçek bir dönüşümle mümkün.
Çözüm: Atmak değil, döngüye sokmak. İşte 10 adımda döngüsel ekonomi:
Reconnect – Doğayla ve ihtiyaçla bağ kur
Refuse – Gereksizi reddet
Rethink – Farklı düşün
Reduce – Azalt
Reuse – Yeniden kullan
Repair – Onar
Refurbish – Yenile
Remanufacture – Tekrar üret
Repurpose – Amacını değiştir
Recycle & Recover – En son çare: geri dönüştür
YORUMLAR